Jaki mamy dziś dzień? 23 kwietnia, poniedziałek. Dzień, jak co dzień, powiecie. Założę się jednak, że część z Was doskonale wie, że 23 kwietnia to data wyjątkowa dla każdego Katalończyka. Dlaczego? Świętują oni wtedy Sant Jordi (dzień św. Jerzego), który potocznie nazywany jest katalońskimi walentynkami. Kim był Jerzy? Czego dokonał, by doczekać się własnego święta? Oraz jak obchodzi się ten szczególny dzień w Barcelonie? Przeczytajcie!
Czy wiecie, że Katalończycy przez resztę Hiszpanii nazywani są los polacos (polacy)? Myślę, że dla tych, którzy mieszkają w Hiszpanii informacja ta nie była obca, a u tych, którzy słyszą ją po raz pierwszy narodziło się w tym momencie pewnie jedno podstawowe pytanie: dlaczego? Teorii jest kilka i tak naprawdę ciężko powiedzieć, która z nich jest tą ostateczną. Być może wszystkie mają w sobie część prawdy i łączone w całość nadają wszystkiemu sens.
Katalończycy z dumą mówią o sobie los polacos (pisane zawsze z małej litery) i z wielką uprzejmością odnoszą się do Polaków, lecz gdyby zapytać o pochodzenie przydomka, większość nie potrafiłaby udzielić odpowiedzi. Zapytałam o to z ciekawości Alberto, zaintrygowana, którą z teorii będzie znał właśnie on. Nie zaskoczyło mnie, gdy usłyszałam, że tak bliski nam przydomek wiąże się z językiem katalońskim, który dla reszty Hiszpanii jest niezrozumiały i kolokwialnie mówiąc ma dziwne brzmienie. Mnie oczywiście nie wystarczyło tak proste wyjaśnienie, które zresztą wydawało mi się dość absurdalne. Kataloński w niczym nie przypomina polskiego, a sam fakt problemu w komunikacji z resztą Hiszpanii nie tłumaczy, dlaczego na przezwisko wybrano właśnie słynne los polacos. Można by ich przecież spokojnie nazywać Portugalczykami, czy Francuzami. Miałoby to większy sens ze względu na to, że katalońskiemu bliżej do języków tych właśnie dwóch nacji, niż do naszego ojczystego. Szczerze zainteresowana zaczęłam zgłębiać ten temat i z zebranych informacji postanowiłam złożyć ten tekst dla tych, których temat polskości w Katalonii zaciekawił równie mocno, jak i mnie.
Pierwsza z teorii faktycznie skupia się na językach i przekonuje, że przydomka doczekano się w trakcie wojen napoleońskich, w których brali udział polscy żołnierze walczący u boku Francuzów. W odróżnieniu jednak od francuskich towarzyszy broni nie byli oni okrutni, nie uczestniczyli w plądrowaniu majątków i szanowali cudzą własność. Ostatecznie wielu Polaków niezadowolonych z przymuszania do zwalczania ruchów, których idee nie były im wrogie, podczas wojny hiszpańskiej w Katalonii zaczęli wspierać lokalne oddziały zwolenników niepodległości. Zawierano nawet mieszane polsko-hiszpańskie małżeństwa. Polscy żołnierze podobnie jak katalońscy dla reszty Hiszpanii mówili niezrozumiale i dziwnie. Oba języki błędnie potraktowano jak jeden – polski i zarówno jednych, jak i drugich zaczęto nazywać los polacos.Sam Bonaparte miał wyrazić opinię, że języki kataloński i polski są do siebie fonetycznie podobnie, oba szeleszczą i w obu słyszy się „ć”, „sz”, „dź”. Inna podobna hipoteza wiąże się z XVII wiecznymi czasami przekazów polskich towarów transportowanych z Gdańska do Barcelony. W Barcelonie na statki zaciągali się katalońscy marynarze i razem z Polakami płynęli do portów w Andaluzji. Mieszkańcy tamtejszych rejonów słuchając mieszaniny dwóch dziwnych języków zaczęli utożsamiać Katalończyków z Polakami i zgodnie z przypuszczeniami, to właśnie oni zaczęli nazywać Barcelończyków los polacos.
Ciekawą koncepcję przedstawia historyk Marek Pernal, który twierdzi, że po pokonaniu Napoleona Katalończycy domagali się od Korony Hiszpańskiej otrzymania tej samej autonomii, jaką Rosja po kongresie wiedeńskim oferowała Królestwu Polskiemu. Walczyli o prawa dla swoich ziem i regionów, o własną konstytucję i odrębną administrację. Katalończycy byli tak nieustępliwi i tak głośno wołali o swoje prawa, że z czasem zaczęto nazywać ich „Polakami”.
Obraźliwe zabarwienie przydomek Katalończyków uzyskał podczas dyktatury generała Franco, któremu mniejszości i odrębności stawały na drodze do stworzenia Wielkiej i Niepodzielnej Hiszpanii. Zwłaszcza Katalończycy, którzy uparcie i dumnie posługiwali się swoim językiem, a którego używania ostatecznie zakazano. Frankistowskim wojskowym przeszkadzało, że katalońscy rekruci nie mówili między sobą po hiszpańsku i porównywanie ich do Polaków miało poniżyć, upokorzyć i wytknąć ich nieakceptowaną odrębność porównywalną do Polaków – narodu bez Ojczyzny.
Oprócz teorii skupiających się wokół historii i podobieństwa obu nacji opierających się dawniej na przeświadczeniu, że „Katalonia jest dla Hiszpanii tym, czym Polska dla Rosji” natknęłam się również na koncepcję, która pochodzenie przydomka tłumaczy skąpstwem Katalończyków. Podobno przez resztę Hiszpanii są oni odbierani jako ogromni skąpcy, co w tym poglądzie miałoby nadawać im podobieństwa do Polaków. Przypuszczenie to nie jest jednak zbyt przekonujące, Polacy bowiem nie są uważani przez resztę Europy za tych najbardziej oszczędnych, więc przezwisko traciłoby sens. Takim wyjaśnieniem raczą się chyba ci, którzy o historii wiedzą niewiele, a jakąś tezę muszą przecież mieć.
Mimo obelżywego wydźwięku, które przydomkowi nadano w czasach rządów Franco, dziś sami Katalończycy nie czują się obrażani, a wręcz dumni z posiadania owego przezwiska wierząc, że uzyskają kiedyś niepodległość tak, jak stało się to i w przypadku spisanej na straty Polski.
Dawno temu, gdy siedziałam w jednym z barcelońskich barów wdałam się w miłą pogawędkę z jednym z kelnerów. Po usłyszeniu skąd pochodzę rozradował się i zapytał z pełnym entuzjazmem „Wiesz, że na nas, Katalończyków mówią los polacos?”. Wiedziałam, ale udałam zaskoczoną, aby sprawić mu tym jeszcze większą radość.
Zastanawiam się czasami, czy to owy bliski nam Polakom przydomek ciągnie nas podświadomie w te rejony i rozkochuje w Barcelonie. Może znając historię nadania przezwiska w głębi utożsamiamy się z tym narodem.
Dzisiejszy tekst różni się od innych. Tym razem nie opiera się na odczuciach, czy subiektywnych poglądach, ale skupia w sobie fakty i skrupulatnie szukane informacje. Mam nadzieję jednak, że spodobała Wam się ta chwilowa odmiana, a może nawet dowiedzieliście się z wpisu czegoś nowego. Wiedzy nigdy za wiele, a kto wie, czy po przeczytaniu tych paru słów, następnym razem, gdy Hiszpan zagadnie Was chcąc zabłysnąć ciekawostką o Katalończykach-Polakach, to Wy nie wykażecie się większą błyskotliwością i zaskoczycie go wiedzą na temat korzeni przydomka, jak można przypuszczać, wiedząc przy tym więcej od owego osobnika.
To jak, znaliście katalońskich los polacos, czy tekst całkowicie Was zaskoczył? A może znacie jeszcze jakieś inne teorie, o których nie wspomniałam ja?
Czas czytania5 min
Gdy słyszymy o Katalonii, pierwsze co przychodzi nam do głowy, to jej stolica Barcelona. Warto jednak wiedzieć, że Katalonia to nie tylko Barcelona. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że pochwalić się ona może sporą ilością przepięknych miejsc, które z Barceloną nie mają nic wspólnego. Katalonia jest krainą niesamowicie urozmaiconą. Tysiące turystów przyciąga zróżnicowany krajobraz – plaże, góry, liczne zabytki historyczne, parki. W dzisiejszym poście chciałabym przedstawić Wam kilka bajecznych miejscowości Katalonii, które zachwycają swymi malowniczymi widokami. Wybierając się na dłuższe wakacje do Barcelony, warto pomyśleć o odwiedzeniu również tych ciekawych miejsc.
CADAQUÉS
Piękna miejscowość w prowincji Gerona. Ta mała wioska rybacka, którą z jakiegoś przecież powodu wybrał Salvador Dalí na miejsce swojej rezydencji przyciąga turystów swym bogactwem natury, różnorodnością kulturową i kulinarną. Ci, którzy mieli okazję odwiedzić Cadaques mówią, że ma ono w sobie coś magicznego, wyjątkowego, co wyróżnia je od tylu innych hiszpańskich miejsc. Droga prowadząca do Cadaqués nie jest łatwa – wąskie drogi, zakręty górskie, ale może właśnie one przyczyniają się również do budowania panującej tam niepowtarzalnej atmosfery. Białe uliczki i aleje, które prowadzą między innymi do latarni morskiej, muzem, czy wieży Creus. Nie można przeoczyć Domu Salvadoria Daliego, który obecnie jest muzeum. Kościół María de Cadaqués na samym szczycie miejscowości, z którego podziwiać możemy przepiękne widoki. A po wyczerpującym dniu pełnym zwiedzania najlepszym pomysłem na odpoczynek jest spacer po złocistych plażach wsłuchując się w szum morza.
BESALÚ
Wjazd do miasteczka nie mógłby być bardziej spektakularny. Romański most nad rzeką Fluviá składający się z małych średniowiecznych wież wprowadza Cię do miasta pełnego zabytków historycznych, przede wszystkim żydowskich, które bez wątpienia nadają się na listę rzeczy, które trzeba zobaczyć. Spacer dzielnicą żydowską, gdzie słońce rzuca cienie o tajemniczych kształtach. Urokliwa uliczka Tallaferro prowadząca do romańskiego Kościoła Sant Vincenç. Kolejny przystanek Curia Reial – unikalny budynek z gotyckimi akcentami. Niesamowite podziemne żydowskie łaźnie i pałace Sant Romà i Sa Font. Na koniec dnia warto usiąść w jednym z wielu barów na Głównym Placu i cieszyć się kieliszkiem wina wśród promieni zachodzącego słońca. Besalú to idealne miejsce na wypad w weekend, gdzie właśnie wtedy możesz trafić na miejscowe targi, a jego mieszkańcy z chęcią opowiedzą Ci o tym magicznym miejscu.
CASTELLFOLLIT DE LA ROCA
Między Geroną a Olot znajduję się wjazd do Castellfullit de la Roca. Już kilka kilometrów przed miejscowością zaczynają się piękne widoki, które sprawiają, że masz ochotę zatrzymać samochód i uwiecznić je na fotografiach. Miasto usytuowane jest na skałach 296 m n.p.m.! Domy wydają się wisieć w powietrzu, a na najwyższym punkcie znajduje się średniowieczny Kościół Sant Salvador z XIII wieku. Uliczki starego miasta są wąskie i ciemne, co dodaje im tajemniczej atmosfery. Będąc w miejscowości nie można ominąć Placu Josep Pla, na którym znajduje się punkt widokowy, z którego widać przepiękną panoramę miasta. Pyszne śniadanie można zjeść w polecanej piekarni przy wjeździe do miejscowości, a dla ciekawskich pozostaje jeszcze Muzeum Wędlin.
PALS
Średniowieczna wioska znajdują się na górze Puig Aspré w pobliżu Costa Brava z pięknym widokiem na obszar Ampurdán i wybrzeże Gerundense. Swój niezwykły urok zawdzięcza średniowiecznej architekturze i budynkom wykonanym z kamienia. Najważniejszym zabytkiem Pals jest XII wieczna romańska wieża, zwana również Wieżą Godzin. Warto przespacerować się Dzielnicą Gotycką podziwiając brukowane uliczki, kamienne balkony, antyczne domy z półkolistymi oknami. Dochodzimy do świetnie zakonserwowanego muru obronnego z zachowanymi wciąż 4 wieżami. Punkt widokowy Josep Pla, z którego podziwiać można zapierającą dech w piersi panoramę. Kolejnym przystankiem podczas zwiedzania będzie Muzeum – Dom Kultury Ca la Pruna. Budynek zawiera Muzeum Archeologii Podwodnej oraz zaprasza na stałą ekspozycję win i szampanów z Katalonii. Warto zwrócić uwagę na Kościół Sant Pere z 994r. Łączy on wiele stylów: romański, gotycki oraz barokowy. Idealnym zwieńczeniem dnia będzie filiżanka kawy na Głównym Placu, gdzie zrelaksujemy się i podziwiać będziemy otaczające nas miejsce, które zabiera nas tysiące lat wstecz.
BAÑOLAS
Miasteczko w prowincji Gerona. Jego główną atrakcją jest ogromne i tajemnicze jezioro, największe w Katalonii. W 1992r. podczas Igrzysk Olimpijskich odbyły się tu zawody wioślarskie. Oprócz wielu kładek, które prowadzą nas w głąb jeziora i pozwalają podziwiać jego uroki, posiada ono również jeden punkt kąpielowy. Idealne miejsce na odpoczynek i ochłodę podczas letnich upałów. Wycieczkę po mieście rozpocząć można od Głównego Placu gdzie w razie potrzeby znajdziemy biuro informacji turystycznej. Miasteczko oferuje nam również garść zabytków historycznych, do których należy Mur Obronny, La Llotja del Tint – fabryka zajmująca się niegdyś koloryzowaniem ubrań z zachowaną pierwotną strukturą, czy La Pia Almoina – dziś regionalne Muzeum Archeologiczne, dawniej gotycki pałac, w którym zajmowano się rozprowadzaniem żywności oraz odzieży dla najuboższych. Miłośnicy budowli religijnych mają okazję podziwiać Klasztor Sant Esteveudostępniany jedynie na czas niedzielnych i świątecznych mszy, Kościół Gotycki Santa María dels Turers ora Kościół Romański Santa María. Warto przespacerować się po antycznych uliczkach, zajrzeć do Muzeum Darder, sfotografować spektakularny Ratusz, czy zatrzymać się na piknik w blasku słońcach w Parku Draga. A wszystkie te urokliwe miejsca na zaledwie 11 km².
To tylko niewielka część przepięknych miejsc, które oferuje nam Katalonia. Nie starczyłoby czasu, gdybym zaczęła opisywać każde z nich. Są to wioski bez wątpienia godne uwagi. Oferują piękno i widoki, których nie znajdziesz w Barcelonie. Tym, którzy wybierają się do tych średniowiecznych miejscowości, zalecam wyczyszczenie karty pamięci w aparacie, bo z pewnością nie raz będziecie chcieli wrócić pamięcią do cudownych krajobrazów, którymi nacieszycie tam swoje oczy.
Czas czytania5 min
