Hiszpania – problem przemocy i dyskryminacji wobec kobiet

Czy Hiszpania jest krajem szowinistycznym? Czy występuje tu nadmiar męskiego seksizmu? Odpowiedź, która padłaby z ust wielu mieszkańców kraju, choć z przewagą na płeć damską brzmiałaby: tak. Nigdy nie zgłębiałam szczegółowo tematu męskiego seksizmu (hiszp. machismo) w Polsce, choć zawsze wiedziałam, że istniał. To w Hiszpanii zaczęłam słyszeć o owym problemie. Słyszeć, czytać, oglądać, i to wcale nierzadko. Wszyscy nasi hiszpańscy znajomi, bliżsi i dalsi, którzy w tym momencie przychodzą mi do głowy, uważają, że w Hiszpanii problem dyskryminacji i seksizmu wobec kobiet, owszem, istnieje.

Zacznijmy jednak od początku. Czym jest szowinizm? Według słownika PWN jest to “postawa, którą charakteryzuje brak tolerancji i przyznawanie uprzywilejowanej pozycji własnej płci, rasie lub grupie.”

My skupimy się dzisiaj na seksizmie męskim, którego definicja według Wikipedii brzmi:

“Seksizm to pogląd, że kobiety i mężczyźni nie są sobie równi lub że nie powinni posiadać równych praw. Zazwyczaj sprowadza się do wiary w wyższość mężczyzn i wynikających z niej dyskryminujących zachowań wobec kobiet.”

Jak jedak definicja szowinizmu brzmi w dzisiejszych czasach? Czy na pewno zdajemy sobie sprawę, co jest już przemocą, a nie zwykłą sprzeczką?

W ciągu ostatnich 14 lat w Hiszpanii 917 kobiet zostało zamordowanych przez swych partnerów lub byłych partnerów, co statystycznie daje nam liczbę 65,5 kobiet rocznie (rok 2017). Między 2016 a 2018 liczba ta wyniosła 151 kobiet. W 2019 zamordowanych zostało aż 55 kobiet, natomiast w 2020 do dnia dzisiejszego 41. Dla porównania w przypadku ofiar śmiertlenych płci męskiej wyniosła ona 22 w latach 2016-2018. W 2017 roku między kwietniem a czerwcem, każdego miesiąca 13 kobiet zgłaszało przypadki maltretowania. W 2019 roku w całej Hiszpanii otrzymano ponad 168 tysięcy zgłoszeń o przemocy domowej wobec kobiet.  Analizując problem seksizmu męskiego w tym kraju mam wrażenie, że w Hiszpanii na przestrzeni ostatnich lat dużo i głośno zaczęto o tym mówić . Narzeka się na temat braku równości między kobietami, a mężczyznami. W 2019 roku wykonano ponad 62 tysiące połączeń na telefon zaufania do kobiet doświadczających przemocy domowej – 016. Co ciekawe do września tego roku liczba tych samych połączeń oscyluje już na ponad 63 tysiące. W kwietniu z pomocy telefonicznej skorzystało DWA razy więcej kobiet, niż w marcu. Czy ma to coś wspólnego z pandemią? Dokładnie wtedy w Hiszpanii wprowadzono totalny lockdown i wiele kobiet zostało uwięzionych w domach wraz ze swoimi oprawcami. Warto o tym mówić. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podaje, że około 2 na 10 zatrzymywanych mężczyzn, zatrzymywanych jest za przestępstwo  znęcania się w rodzinie, przeciwko wolności seksualnej lub związkom rodzinnym.

Mężczyzna ma prawo prawić kobiecie komplementy, zaczepiać ją na ulicy, zagadywać nawet w nazbyt nachalny sposób, który wprawia ją w zakłopotanie, bo przecież jak facet widzi ładną “laskę”, to jako samiec musi zareagować, a jeśli okazuje ona niezadowolenie, zwyczajnie przesadza. Nie wspominając już, gdy do takich sytuacji dochodzi podczas nocnych zabaw. Nietrzeźwa kobieta przecież wręcz prosi się o stosunek, więc trzeba to wykorzystać. “Po pijaku się nie liczy”. Nie zapomnijmy o słynnym ukłonie w stronę mężczyzn, których lista kochanek przypomina długością Pana Tadeusza, a dla odmiany nazywaniem łatwą i “puszczalską” kobietę, której lista jest równie obszerna. Zachowania, które coraz częściej za gwałt obarczają winą ofiarę, bo “była wyzywająco ubrana”, “sama się o to prosiła”, “po co wychodziła tak późno z domu?”. Sprawcy gwałtów zbyt często umykają od należnej kary. “Czy aby na pewno sama nie otworzyłaś ud?” To autentyczne pytanie, które hiszpańska sędzina zadała ofierze gwałtu podczas procesu. I nie jest to niestety odosobniony przypadek. To właśnie z tego typu męskim seksizmem próbują walczyć wzburzone Hiszpanki. Nie chcą, aby kobiety uważane były jedynie za ładne kobiety, a tak właśnie powszechnie się mówi. Docenia się je głównie za atrakcyjność. Polityk to piękna, pociągają kobieta? Jej przemowy, kampanie i ideologie schodzą na dalszy plan, ważne jest przecież, że jest ona po prostu ładna. A skoro jest ładna, to mężczyzna ma prawo głośno o tym mówić. W 2019 roku prokuratura hiszpańska wszczęła postępowanie w sprawie ponad 168 tysięcy przestępstw na tle seksualnym. Tylko 0,0069% z nich okazało się oskarżeniami fałszywimi. Ponad 57% wszystkich kobiet w Hiszpanii powyżej 16 roku życia doświadczyło na przestrzeni swojego życia przemocy ze strony mężczyzn (przemocy fizycznej lub seksualnej w związku partnerskim lub poza nim, molestowania seksualnego lub stalkingu). Daje nam to liczbę niemalże 12 milionów kobiet. Największy odsetek przestępstw wobec kobiet występuje na Balearach, we Wspólnocie Walencji i Murcji. Najmniejszy natomiast w Kraju Basków, Katalonii i Galicji.

Według specjalistów problem leży w wiedzy ludzi, a raczej jej braku. Machismo przez wielu nie jest uważany za problem. Według badań CIS z 2019 jedynie 6,6% Hiszpanów uważa, że machismo jest jednym z głównych problemów dzisiejszego społeczeństwa. Edukacja w tym zakresie również nie zachęca do walki z problemem. Dzieci nie są uczone, że na świecie powinna panować równość wobec kobiet i mężczyzn w każdej płaszczyźnie życia. Almudena Moreno, hiszpańska socjolog, ekspert w temacie nierówności i dyskryminacji uważa, że Hiszpania od zawsze budowała w swej historii wizję społeczeństwa, która bazuje swe idee na figurze mężczyzny żywiciela rodziny i osobie, od której zależy cała jej egzystencja. Być może z tego powodu rezultat przeprowadzonych przez Centro Reina Sofía badań jest tak niepokojący. 27,4% spośród 1247 nastolatków uważa, że przemoc domowa wobec kobiet jest naturalnym zachowaniem w życiu każdej pary. 31,5% z nich twierdzi, że problem zwiększył się poprzez napływ imigrantów. 21,2% zakłada, że zagadnienie seksizmu męskiego jest mocno koloryzowane i przesadzone biorąc pod uwagę prawdziwe według nich fakty. 7% młodzieży mówi, że przemoc seksistowska jest nieunikniona. W Hiszpanii przeraża przede wszystkim liczba osób, które nie zdają sobie sprawy z istnienia problemu lub które uważają owy problem za coś naturalnego i nie postrzegają seksizmu męskiego jako zagadnienia, którym powinniśmy się martwić. Wpływ na to ma wspomniana wcześniej edukacja i kształcenie w tym kierunku. Rúben Sánchez, hiszpański psycholog uważa, że za mało mówi się o, bez wątpienia istniejącym w Hiszpanii problemie. Obwinia osoby publiczne, w tym głównie polityków, którzy nie starają się walczyć przeciwko braku równości wobec kobiet i mężczyzn oraz nagminnie wywyższaną rolą męską w społeczeństwie hiszpańskim. W Hiszpanii jest mnóstwo ludzi, w tym ludzi młodych, którzy wciąż widzą wyraźny podział ról w życiu mężczyzny i kobiety, z niekorzyścią dla grupy damskiej. Ja sama poznałam Hiszpanów, którzy bez ogródek wyrażali swą opinię, która bazowała na obrazie kobiety usługującej mężowi, dbającej o dom i posiadającej mniej praw. Mężczyzna to pan. Silny, stanowczy i pewny siebie samiec, któremu należy się szacunek i posłuszeństwo. To on ma podejmować decyzje dotyczące obojga, to on ma kontrolować życie całej rodziny. To jemu należy się lepsza posada, a jeśli kobiecie uda się dojść w zawodzie równie wysoko, jego pensja musi wzrosnąć, bo niezaprzeczalnie wykonuje więcej pracy. Znaczna większość ważnych i wysokich stanowisk zajęta jest przez mężczyzn. To oni “rządzą” Hiszpanią nawet, jeśli kobieta często będzie równie wykształcona i doświadczona. To mężczyzna jest wzorem do naśladowania, bo co może osiągnąć krucha, słaba kobieta? To on, to on, wszystko on.

machismo-hiszpania

Przemoc to nie tylko agresja i przemoc fizyczna. Przemocą psychiczną nie będą jedynie wyzwiska, groźby i poniżanie. Problem zaczyna się już, gdy partner próbuje obsesyjnie kontrolować swoją drugą połowę. Sprawdzanie telefonu, przeglądanie Facebooka, usuwanie znajomych na instagramie, kontrolowanie z kim, gdzie i kiedy się spotyka, zakazy, nakazy, chore wymagania, szantaże emocjonalne. W 2015 80% młodych Hiszpanów w wieku do 30 roku życia przyznało, że zna przypadki takich zachowań z najbliższego otoczenia. Niestety aż 53% z nich nie wie, że doświadczenie to jest przemocą. W dzisiejszych czasach nazwiemy to czymś normalnym, kryzysem, kłótnią. Bo chłopak jest wyjątkowo zazdrosny, bo nie lubi, jak spotykam się z kolegami. A ja pozwalam mu się kontrolować.

Ale machismo nie dotyka jedynie kobiet. Problem ten ma także wpływ na mężczyzn. Facet to ma być maczo, a maczo nigdy nie płacze, a nie daj Boże w miejscu publicznym, nie jest zbyt wylewny, bo mu nie wypada, o uczuciach nie mówi, bo to zadanie kobiet, różowej bluzki nie założy, bo zaczną się żarty, nie słucha Taylor Swift, bo słuchają tego przecież same dziewczyny. Przykładów jest mnóstwo. Męski seksizm wpędza mężczyzn do pokoju, w którym główną zasadą jest być prawdziwym maczo, a z którego nie ma wyjścia, bo społeczeństwo wyciągnęło klamkę z drzwi.

Na koniec chciałabym zaznaczyć bardzo ważną rzecz. Artykuł dotyczy statystyk i liczb w Hiszpanii. Nie oznacza to jednak, że w Polsce ten problem nie istnieje. Co więcej, w Polsce według informacji znalezionych w Internecie, rocznie z rąk mężczyzn ginie kilkakrotnie więcej kobiet, niż w Hiszpanii. Liczba ta sięga nawet 400-500 zgonów. Dlaczego zatem wydawać się może, że w Hiszpanii ten problem jest bardziej widoczny? Moim zdaniem dlatego, że w Hiszpanii mówi się o tym głośniej, niż w Polsce. Ruch feministyczny jest tutaj dość mocno rozwinięty i zakorzeniony. W Dzień Kobiet wychodzi się na ulice, aby manifestować, walczyć o swoje prawa, wołać o równouprawienie, a nie oczekuje się kwiatka od męża. Przez lata spędzone w Barcelonie widziałam już kilkanaście różnych marszów, czy strajków związanych z tym tematem. Plakaty, hasła, strajki, marsze, rozmowy, publiczne dyskusje. Możemy odnieść wrażenie, że Hiszpania góruje w statystykach podczas, gdy tak naprawdę jest jednym z krajów Europy o najmniejszych liczbach. Jakkolwiek kontrowersyjnie to zabrzmi, Hiszpania jest krajem zrzeszającym wiele kultur, wiele innych nacji. Fakt ten również trzeba brać pod uwagę przy obserwowaniu statystyk.

Na dzień dzisiejszy jest wiele organizacji, które walczą o prawa kobiet, pomagają poszkodowanym. Na ulice wychodzą miliony kobiet, aby manifestować o godne życie. Co roku organizowany jest wielki prostest w Dzień Kobiet nazwany 8M. W 2019 roku tylko w Barcelonie i Madrycie na ulice wyszło ponad pół miliona osób. Pamiętajcie, że skupiłam się na opisaniu problemu, a nie jego przeciwieństwa, stąd wizja Hiszpanii po przeczytaniu tekstu może wydać się bardzo negatywna. Hiszpania to dobry kraj do życia, kobiety mają tu wiele praw, sprawiedliwość często staje po ich stronie, jednak to niektórzy ludzie wciąż nie są w stanie zmienić swej mentalności i to nad nimi trzeba pracować. Coraz częściej słyszy się o próbach walki z machismo i ze sprowadzaniem roli kobiety do roli kury domowej, osoby słabszej, mniej znaczącej, kontrolowanej. Walczy się o równość, o równe prawa, ale i obowiązki. Legalnie powinna ona istnieć. Postarajmy się jednak, aby była to równość nie legalna, a realna.

Źródła: elpais.com, 20minutos.es, libertad digital.com, Huffingtonpost.com, epdata.es,

Udostępnij